شناسایی پیشران های تغییر در نظام آموزش عالی ایران: یک مطالعه فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه پژوهش و سنجش، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

2 دانشیار بخش تخصصی پژوهش و سنجش، گروه روشها و برنامه ریزی آموزشی و درسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد تمام گروه روش ها و برنامه های درسی و آموزشی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار دانشگاه تهران

10.22034/jam.2025.144304.1118

چکیده

نظام آموزش عالی ایران، همانند بسیاری از نظام‌های دانشگاهی جهان، در مواجهه با تحولات پرشتاب اقتصادی، فناورانه، اجتماعی و زیست‌محیطی، با ضرورت بازطراحی ساختارها، مأموریت‌ها و کارکردهای خود روبه‌رو است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران‌های کلیدی تغییر در آموزش عالی ایران، با بهره‌گیری از روش کیفی «فراترکیب» و تحلیل ۴۲ مطالعه معتبر و دو منبع مرجع، به استخراج و تحلیل نظام‌مند نیروهای مؤثر بر آینده این نظام پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که پیشران‌ها در ۹ بعد اصلی شامل تحولات آموزشی–پژوهشی، ساختاری، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، فناورانه، جمعیت‌شناختی و زیست‌محیطی قابل دسته‌بندی‌اند. از میان آن‌ها، تحولات آموزشی–پژوهشی (با سهم ۳۲ درصد) و ساختاری (۲۲ درصد) نقش غالب را در جهت‌دهی آینده ایفا می‌کنند. پیشران‌هایی چون دیجیتالی‌شدن فرایندهای آموزش، ظهور نسل جدید دانشجویان (نسل زد)، گسترش یادگیری مادام‌العمر، بین‌المللی‌شدن دانشگاه‌ها، پیوند با صنعت، و بازنگری در حکمرانی دانشگاهی در کانون این تحولات قرار دارند. همچنین، محور پژوهش به‌ویژه بر اهمیت توسعه پژوهش‌های کاربردی و میان‌رشته‌ای، تجاری‌سازی نتایج علمی، شکل‌گیری شبکه‌های تحقیقاتی، و حرکت به‌سوی پژوهش در تراز جهانی با رعایت استانداردهای بین‌المللی تأکید دارد. دانشگاه‌های آینده نیازمند بازتعریف نقش خود به‌عنوان نهادهای تولید دانش جهانی، توسعه‌دهنده نوآوری، و بازیگر فعال در عرصه رقابت علمی بین‌المللی هستند. این مطالعه با ارائه تصویری جامع از پیشران‌های تغییر، افق‌های نوینی برای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی راهبردی، و مدیریت آینده‌نگر نظام آموزش عالی ایران ترسیم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار